Coeliakie(je spreekt het uit als: seuliakíé)  is een aandoening van de dunne darm die het gevolg is van gevoeligheid voor gluten. Gluten is een mengsel van eiwitten dat van nature voorkomt in bepaalde granen. Bij coeliakie zorgen gluten uit de voeding voor ontstekingsreacties van het slijmvlies van de dunne darm. De darmvlokken (die in een gezonde darm in grote getalen aanwezig zijn en zorgen voor goede opname van de voedingsstoffen) zijn bij coeliakie kapot of zelfs verdwenen. 

Coeliakie is de meest voorkomende voedselintolerantie in de westerse wereld. Op dit moment zijn er ongeveer 25.000 mensen in Nederland bij wie coeliakie als diagnose is vastgesteld. Het werkelijke aantal mensen met coeliakie ligt waarschijnlijk veel hoger omdat de klachten niet altijd direct herkend worden. Coeliakie komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. 

Diagnose

De diagnose coeliakie wordt gesteld door middel van het afnemen van een darmbiopt. Hierbij wordt er een klein stukje uit het darmslijmvlies gehaald door middel van een slang die via de mond in de darmen gaat.  Van dit biopt worden dunne plakjes gesneden en deze worden bekeken met een microscoop. De uitstulpingen van het darmslijmvlies worden beoordeeld en onderverdeeld in de Marsh-gradatie. De Marsh-gradatie zegt iets over de gezondheid (of ziekte) van de darmen. Marsh-0 is een gezonde darm. Marsh-3 is coeliakie.

Welke klachten komen voor bij coeliakie?

Bij kinderen ontstaan de klachten vaak al in het eerste levensjaar. Vanaf de leeftijd van zeven maanden krijgen baby’s namelijk voor het eerst voeding waarin gluten voorkomt zoals pap en brood. Sommige baby’s krijgen dan klachten zoals een opgezette buik, weinig eetlust, overgeven en diarree. Ze blijven achter in groei en gewicht, hebben platte dunne billen, een bolle buik, dunne armen en benen en huilen veel. Ze hebben vaak een stinkende, vettige en schuimende ontlasting.

Volwassenen kunnen klachten ervaren als, een opgezette buik, diarree, verstopping, buikpijn, gewichtsverlies. Ook klachten die niet direct met de dunne darm te maken hebben kunnen voorkomen. Denk aan vermoeidheid, lusteloosheid, bloedarmoede en osteoporose (botontkalking).

Waar zitten gluten in?

Gluten zitten in glutenbevattende granen zoals onder andere: tarwe (tarwemeel, tarwebloem, zemelen), rogge (roggemeel en rogge bloem), gerst (gerstemoutbloem) en spelt. Deze granen zijn in heel veel producten en ingrediënten verwerkt. Bijvoorbeeld in: brood, crackers, beschuit, muesli, koek, gebak, pizza en pasta zoals macaroni en spaghetti, vermicelli, couscous, bulgur en seitan. Meel, bloem, bindmiddelen en paneermeel zijn meestal van glutenbevattende granen gemaakt. Daarom bevatten veel soepen, sauzen, vleeswaren, vla, drop, worst, aangemaakt gehakt en andere producten waarin je het misschien niet verwacht toch gluten.

Let op: Haver is van nature glutenvrij maar kan wel besmet zijn met gluten. Dit kan bijvoorbeeld al gebeuren in de fabriek waar verschillende producten op dezelfde plek gemaakt worden. 

Kruisbesmetting

Mensen met coeliakie moeten ook rekening houden met kruisbesmetting. Dit betekend dat glutenvrije producten toch besmet zijn met gluten. Dit kan dus al gebeuren tijdens de productie, maar ook in de keuken waar maaltijden bereid worden. Het is zelfs belangrijk om op te passen met het geven van een kus of knuffel aan mensen die net gluten gegeten hebben.

Hoe glutenvrij eten?

Voor mensen met coeliakie is het nodig om glutenvrij te gaan eten, onder begeleiding van een diëtist. Om glutenvrije producten te herkennen kun je het etiket lezen.  Meestal staat het glutenvrije symbool op de verpakking: een doorgestreepte aar. Er zijn ook andere hierop gelijkende symbolen in gebruik. Een product mag volgens de warenwet de term ‘glutenvrij’ dragen wanneer het product minder dan 20 milligram gluten per kilo bevat. Verreweg de meeste mensen met coeliakie of glutensensitiviteit krijgen van deze lage hoeveelheid geen klachten.

De term ‘glutenvrij’ of het glutenvrij logo op het etiket.

Het maken of vinden van een geschikt glutenvrij brood kan soms een hele toer zijn. Gelukkig is er in onze regio een glutenvrije bakker waar je smakelijk glutenvrij brood en andere producten kan vinden: https://www.glutenvrijethuisbakkerij.nl

Op de site www.glutenvrij.nl kun je veel informatie vinden over coeliakie. Heb je net de diagnose coeliakie gekregen en wil je graag begeleiding van een diëtist? Maak dan een afspraak met Isabelle of Mariëlle!